کتابخانه کنگره آمریکا (Library of Congress)، بازوی تحقیقاتی کنگره ایالات متحده،

قدیمی‌ترین انستیتو فرهنگی دولت فدرال آمریکا و بزرگ‌ترین کتابخانه جهان است

که در شهر واشنگتن دی‌سی، قرار دارد.

این کتابخانه تا سال 2011، با بیش از 100 میلیون ماده کتابخانه‌ای در مجموعه‌هایش، بزرگ‌ترین کتابخانه جهان به شمار می‌رود. کمتر از 20 درصد این رقم کتاب‌های موجود در مجموعه‌های رده‌بندی شده هستند؛ بقیه آن، که بیش از 83 میلیون ماده است، شامل موارد زیر می‌شود: بیش از 12580000 کتاب با حروف بزرگ و برجسته، اینکونابولا، تک‌نگاشت‌ها و پیایندها، موسیقی، روزنامه‌های صحافی شده، جزوه‌ها، گزارش‌های فنی، و مواد چاپی دیگر؛ بیش از 1870000 ماده شنیداری، مانند دیسک، نوار، و اشکال ضبط شده دیگر؛ حدود 40000000 نسخه خطی؛ حدود 4100000 نقشه؛ حدود 8700000 ریزنگار؛ بیش از 500000 فیلم سینمایی؛ حدود 14000000 عکس؛ بیش از 80000 پوستر؛ حدود 350000 چاپ و طراحی زیبا؛ بیش از 130000 نوار ویدئو و دیسک ویدئو؛ و حدود 1240000 ماده دیداری دیگر.

کتابخانه کنگره دارای بیش از 5000 کارمند برای اداره این مجموعه‌هاست؛ این کتابخانه در اوایل دهه 1990 بودجه‌ای بیش از 328 میلیون دلار را در سال به خود اختصاص می‌داد. سیستم رایانه‌ای کتابخانه 12600000 رکورد را در پایگاه‌های خود دارد و از طریق 3000 پایانه در 3 ساختمان و کپیتل هیل خدمت ارائه می‌کند. کتابخانه دفاتری در قاهره، جاکارتا، کراچی، نایروبی، دهلی‌نو، و ریودوژانیرو و همچنین دفتر گردآوری مواد در مسکو دارد.

کتابخانه در جریان انباشتن دانش جهانی، بسیاری از نمونه‌های نادر و گرانبهای تلاش‌های فکری انسانی را نیز به‌دست آورد. در واقع سخاوت اهداکنندگان، کتابخانه کنگره را به موزه‌ای در بزرگداشت نبوغ آفرینشگر تبدیل کرده است. اما کتابخانه برخلاف موزه، مجموعه‌هایش را نه برای نمایش صرف، بلکه برای استفاده گرد آورده است تا بررسی، مقایسه و تجزیه و تحلیل شوند و فهم ما را از خود و میراثمان غنا بخشند.

گنجینه تصویری کتابخانه از مکان‌های متعدد و زمان‌های بسیار گرد آمده است. کتابخانه کنگره نخستین عکس کپیتل را که در 1846 گرفته شده است، دارد. این کتابخانه همچنین تمام عکس‌های اصلی را که برادران رایت برای ضبط نخستین پروازهای موتوری موفقشان در کیتی هوک گرفتند، در اختیار دارد. نخستین نقشه شناخته شده جزیره منهتن نیز که یک نقشه آبرنگی تهیه شده در 1639 برای شرکت هلندی هند غربی است، در اختیار کتابخانه کنگره است.

مجموعه کتاب مصور از قرن 15 تا 20، متعلق به لسینگ جِی. روزنوالد، احتمالا کامل‌ترین مجموعه کتاب‌های نادر است. این مجموعه شامل بیش از 2500 اثر گرانبهاست مانند کتاب حجیم مقدس ماینتس (1453) که یکی از دو نسخه شناخته شده رساله‌ها و انجیل‌های چهارگانه (1495) است، و نیز محصولات نایابی از انتشارات ویلیام ککستون.

مجموعه موسیقی کتابخانه شامل ادوات و دستنوشته‌های نایاب است. کتابخانه مالک بیش از 1600 فلوت از فرهنگ‌های سرتاسر جهان (از جمله فلوت شخصی فردریک کبیر در قاب چینی دست‌ساز آن) است که در مجموعه فلوت دیتون سی. میلر قرار دارد.

کتابخانه کنگره در اواسط دهه 1980 و اوایل دهه 1990 در پی آن بود تا مجموعه‌هایش را برای پژوهشگران، دانشمندان، و دانشجویان سراسر ایالات متحده دسترس‌پذیرتر سازد. برای رسیدن به این هدف از طرق بسیاری استفاده کرد.

از جمله، خدمت اشتراک آزمایشی معروف به‌نام "کتابخانه کنگره به‌طور مستقیم" که برای کتابخانه‌های ایالتی امکان دسترسی پیوسته به پایگاه‌های داده‌های کتابشناختی کتابخانه کنگره را فراهم می‌کرد. در برنامه آزمایشی دیگری به‌نام "حافظه امریکایی"، از فناوری رایانه‌ای برای توزیع نسخ الکترونیکی عکس‌های آرشیوی، نسخ خطی، موسیقی، فیلم‌های سینمایی، کتاب‌ها، و ضبط‌های شنیداری استفاده شده است و دسترسی به مواد منحصربه‌فرد را که قبل از آن تنها در خود کتابخانه کنگره ممکن بود، فراهم ساخته است.

کتابخانه، کار روی یک مرکز نوین دانش و فناوری را با 2 هدف عمده آغاز کرده است: یکی، افزایش مجموعه مواد علمی خارجی کتابخانه؛ و دیگر، به گفته جیمز بیلینگتون، "ایجاد نوعی راهنمای الکترونیکی برای شبکه‌ها و پایگاه‌های داده‌های اطلاعات علمی و فنی در سرتاسر جهان".

مرکز کتاب، در کتابخانه کنگره که در 1977 برای پیشبرد برنامه‌های خواندن و سوادآموزی تأسیس شد، نمونه دیگری از عبور کتابخانه به فراسوی دیوارهای آن است. از 1984، بیش از نیمی از ایالت‌ها مراکز کتاب خود را تأسیس کرده‌اند تا با کتابخانه کنگره در پیشبرد فرهنگ کتاب و میراث ادبی هر ایالت، نظارت بر طرح‌ها و میزبانی از رخدادهایی که توجه عموم را به اهمیت کتاب‌ها، خواندن، سواد، و کتابخانه‌ها جلب می‌کنند، همکاری نمایند.

کتابخانه‌ کنگره آمریکا منابع خود را در فضایی به مساحت 77/2 کیلومتر (30 مایل)‌ جای داده است.

در میان این آثار می‌توان به 600 هزار نسخه از نشریات، کتاب‌ها و دست‌نوشته‌های فارسی اشاره کرد که در طی50 سال و به دلیل علاقه یک قاضی آمریکایی به زبان و ادبیات و عرفان فارسی، جمع آوری شده است.